Đột nhiên, tôi như quay trở lại cái thời chúng tôi mới mười tám tuổi, trong căng-tin của trường đại học, một người con trai rất đẹp nói rằng cậu ấy đã mơ thấy tôi, sau đó hôn tôi.
Đó đúng là giấc mơ dài.
Trước khi bước chân ra xã hội, tôi có chút hoảng loạn vô cớ đối với hai từ “xã hội” này. Sống tới hai mươi mấy tuổi, tôi chỉ mới biết đi học nó như thế nào chứ chưa hiểu ra đời làm việc thì ra sao. Rất nhiều những người trưởng thành đều dốc lòng dốc sức miêu tả về sự phức tạp của nó, nhưng chẳng một ai có thể nói rõ, có thể giải thích cho một cô gái hai mươi hai tuổi biết điểm khác nhau giữa cuộc sống trước và sau khi tốt nghiệp. Mà họ cũng lười chẳng muốn giải thích, bởi họ sẽ không bao giờ bước chân quay lại trường học nữa, còn chúng tôi sắp bước chân ra ngoài xã hội rồi.
Và tôi cứ thế, mang theo tâm trạng nửa hoang mang nửa kính sợ, đến tạp chí Văn học. Tạp chí Văn học là một tòa soạn có chức năng xuất bản được thành lập vào đầu thời kỳ Trung Quốc mới, vì vậy mà địa chỉ của tòa soạn đó nằm tít tận vành đai 2 của Bắc Kinh, thế là sau khi hết giờ làm tôi đành về tạm tiểu viện ở ngõ Đăng Hoa sống, có cảm giác như bôn ba nửa đời người lại quay về đúng điểm khởi đầu. Xung quanh đều là những tòa nhà cao chót vót tấc đất tấc vàng, nằm lọt thỏm giữa chúng, tạp chí Văn học vẫn cố chấp giữ lại phong cách xưa cũ. Tường xám xịt, dây leo lưng chừng, trên tấm biển sơn màu trắng viết tên tờ tạp chí do một vị lãnh đạo đặt, ngày đầu tiên đứng trước cánh cổng ấy, đứng trước điểm khởi đầu cho tương lai của mình, trong lòng tôi dâng lên cảm giác buồn bã thật khó tả, nơi này không giống với những gì tôi tưởng tượng. Tôi không biết bao nhiêu người từng ảo tưởng khi nghĩ đến trạng ngữ thời gian “sau này lớn”, và có bao nhiêu người thực hiện được tham vọng hào hùng mình từng nói hồi còn nhỏ, tôi nghĩ phần lớn chẳng có ai cả. Chúng tôi giống những giọt nước nhỏ bé bị con sóng lớn ngoài đại dương nhấn chìm, ngay cả bong bóng cũng chẳng kịp nổi, đã biến mất.
Tôi được phân vào phòng tuyên truyền, sếp trực tiếp của tôi là trưởng phòng Chu, một ông chú gần năm mươi tuổi, tính tình hòa nhã, theo như lời những người khác trong tạp chí thì đó là tính khí của người sắp về hưu chẳng còn tham vọng gì. Đến tuổi này rồi, không có khả năng thăng tiến, cũng không còn ý chí để đấu đá. Chắc có lẽ là thói quen của những người sống ở thập niên 50, 60 của thế kỷ 20, trưởng phòng Chu nói gì cũng bắt đầu bằng câu “Lãnh đạo tòa soạn nói”, khiến người nghe có cảm giác ông ta một lòng một dạ hướng về lãnh đạo tờ tạp chí. Là trưởng phòng của phòng tuyên truyền, nên sau lưng lúc nào cũng đeo máy ảnh, hễ có cơ hội là lại chụp ảnh cho tổng biên tập. Cái kiểu nịnh nọt này thật chẳng hay chút nào nhưng ông ấy vẫn vui vẻ làm không chút mệt mỏi.
Tất cả những chuyện ấy đều do chị Trương, người đã vào tòa soạn này sớm hơn tôi hai năm nói cho tôi biết. CV của tổng biên tập, văn bằng của thư ký xuất bản, ai có gia cảnh thế nào, từng ly hôn chưa, từng yêu ai… chỉ trong vòng chưa đầy một tháng, tôi đã nắm rõ mọi quan hệ trong tòa soạn nhờ sự trợ giúp của chị ấy. Trưởng phòng Chu và chị Trương đối với tôi rất tốt, họ gọi tôi là “Tiểu Tạ”, đây là kiểu xưng hô mà từ nhỏ tới lớn tôi chưa từng được trải nghiệm, trước kia hoặc được thầy cô bạn bè gọi là Tạ Kiều, hoặc được bạn cùng phòng, bạn thân gọi là Kiều Kiều. Hồi mới vào làm, trưởng phòng Chu còn kể một câu chuyện cười về chuyện này, ông ấy bảo mỗi lần gọi tên tôi, thì muốn gọi là Tiểu Kiều chứ không phải Tiểu Tạ, Tiểu Kiều(*) kết hôn chưa. Câu chuyện cười này rất ngốc rất nhạt, nhưng tôi vẫn phối hợp cười một cách tự nhiên, giống như tự nhiên phối hợp để trở thành Tiểu Kiều trong câu chuyện đó.
(*) Tiểu Kiều cũng là người mà Chu Du lấy làm vợ.
Kể ra thì công việc của tôi không bận lắm, hằng ngày việc quan trọng nhất là quét dọn văn phòng và pha nước, sau đó đảm bảo mọi cung ứng trong ngày. Việc này trước đó do chị Trương phụ trách, sau khi tôi vào thì chuyển cho tôi, nếu hai năm nữa mà có người mới vào thì sẽ chuyển cho người đó. Cả tòa soạn đều làm việc theo tiết tấu cũ, ban đầu tôi cũng rất hăng hái, muốn làm điều gì đó, muốn phát triển đề tài mới, muốn phỏng vấn những tác giả nổi tiếng, nhưng rồi nhanh chóng bị những người ở đây kéo trở lại vòng quay vốn có. Giống như bánh xe mới bị lắp vào chiếc đồng hồ cũ, thứ duy nhất mà nó có thể làm là di chuyển rất từ từ, tới khi gỉ sét.
Tôi học hành vất vả bao nhiêu năm như thế, tốt nghiệp ở một trường đại học mà tôi vô cùng tự hào, bao nhiêu mộng tưởng được tích lũy, từ giây phút ấy bắt đầu hết hiệu lực. Đối với tôi mà nói, việc đầu tiên mà tòa soạn báo này dạy cho tôi, chính là nó đã lột đi tấm áo khoác ngoài nền giáo dục đã khoác cho tôi suốt mười mấy năm qua, sau đó bắt đầu nhào nặn lại tôi theo ý nó.
Tôi bị nhào nặn thành một biên tập viên nhỏ bé, cả ngày ngồi trong văn phòng chất đầy sách vở, pha nước đúng giờ vào mỗi buổi sáng, sau đó ngồi vào vị trí của mình để lên mạng đọc đủ mọi loại tin tức, ngoài những cuốn sách do tòa soạn xuất bản ra thì tiện thể đọc luôn Ma thổi đèn, hoặc những bài viết hay trên mạng xã hội, sau đó hết giờ thì tắt máy về nhà.