Người ta không bao giờ tưởng tượng được lần cuối cùng họ rời khỏi nhà là khi nào, khi nào và bằng cách nào. Tuy nhiên, nếu có cách nào đó để biết chắc chắn về thông tin này thì tôi cũng không muốn biết. Trong thơ có rất nhiều câu chuyện như thế này: nhân vật chính nhận được một lời tiên tri và từ đó sống trong sợ hãi, tìm mọi cách để thoát khỏi kết cục đã định trước, nhưng chính vì trốn thoát mà họ lại rơi vào cạm bẫy trong lời tiên tri.

Đây là cách tôi có được cái tên thứ hai trong đời. Cậu đã biết nửa sau của câu chuyện này nên tôi chỉ cần điền nửa đầu thôi. Tôi kể về căn nhà gỗ của mình, về mùa đông khi mưa và tuyết lần lượt kéo đến. Mùa xuân thì không có gì đáng nói, tôi dự định rời đảo vào mùa hè nên không bận rộn chuẩn bị gieo hạt lúa mạch xuân như những người khác, nhưng điều đó không có nghĩa là tôi có thể trốn ở nhà đọc thơ, ca hát hay đan vòng hoa trong rừng như người dân Đảo Lớn, những hành vi này rất đáng ngờ trên đảo Icahn và sẽ khiến hàng xóm của tôi lo lắng. Hàng ngày, tôi dậy sớm, xách cuốc ra ngoài, gặp cha Lira trên cánh đồng lúa mì, rồi cùng ông kiên nhẫn xới đất đóng băng để chuẩn bị một chiếc nôi mềm cho hạt lúa mạch. Chúng tôi ít nói chuyện, điều đó khiến tôi thấy thoải mái hơn, chúng tôi chẳng có điểm chung gì cả. Cha Lira luôn im lặng, giống như những con vật kỳ lạ trong tranh minh họa sách cổ nửa thực nửa hư cấu, chúng to lớn, khỏe mạnh và khó nắm bắt nhưng đôi mắt luôn nhìn xuống, trông rất ngoan ngoãn. Tôi luôn nghĩ cha Lira và cha Cormoran hoàn toàn đối lập nhau, và có lẽ đó là lý do tại sao cả hai cùng trở thành cha tôi. Giống như câu nói xưa của Đảo Lớn, thế nào là gỗ, thế nào là mộng, tôi đã quên từ ngữ chính xác, tôi uống chút rượu trong bữa tối để có thể viết nhanh hơn, nhưng lại không chính xác bằng…dù sao thì cậu cũng biết tôi muốn nói gì mà.

Thỉnh thoảng Cá Hồng Bạc đến xem chúng tôi làm việc với những chú chó con của nó. Khi thời tiết ấm lên, quả bóng lông nhạy cảm này cuối cùng đã quyết định rằng tôi không phải là kẻ xấu xa xâm nhập và sẵn sàng để tôi vuốt ve đầu mình. Khi cánh đồng lúa mì không còn bận rộn, em gái tôi sẽ xin tôi đưa nó ra biển. Chúng tôi tìm kiếm một chiếc thuyền tam bản nhàn rỗi trên bãi biển, đặt chú chó con và bữa trưa vào đó, tôi giả vờ đảm bảo rằng không có ai chú ý xung quanh mình rồi tôi và em gái sẽ đẩy thuyền vào đầm và chèo vào mép. Về mặt pháp lý mà nói, thuyền tam bản chỉ cho phép bạn đi xa đến đây, không được đi xa hơn. Tuy nhiên, nếu thời tiết tốt và biển lặng, tôi sẽ lẻn qua rạn san hô và chèo ra ngoài cho đến khi dừng lại gần ngọn núi lửa đầu tiên nhô lên khỏi mặt nước. Ngọn núi lửa nhỏ đã tắt từ lâu, đỉnh núi chỉ nhô lên khỏi mặt nước một phần nhỏ, một con cá heo lười biếng nhảy là đã có thể vượt qua. Các thủy thủ sử dụng nó để đánh dấu vùng biển, nơi vùng nước hiền hòa xung quanh đảo Icahn gặp vùng biển rộng nguy hiểm và xa hơn nữa là những dòng xoáy cùng sóng gió. Nguy hiểm nhất là ngọn núi lửa dưới lòng đất, nó sẽ ném dung nham và những con tàu không may bay lên trời vào một lúc nào đó.

Chúng tôi chia sẻ bánh không men và súp cá nguội trên thuyền tam bản, nhìn bóng tối xanh xám lờ mờ của ngọn núi lửa phía xa. Em gái tôi hỏi “núi lửa” được nói như thế nào trong ngôn ngữ của Đảo Lớn, nên tôi bắt đầu nói về việc địa lý của bốn hòn đảo buôn bán ảnh hưởng như thế nào đến quan điểm của họ về núi lửa. Tôi thấy nó thú vị, nhưng em gái tôi nhanh chóng mất hứng thú. Trước mỗi chuyến về nhà, tôi bắt Cá Hồng Bạc hứa với tôi nhiều lần rằng nó sẽ không khoe khoang về những chuyến du ngoạn này với đám bạn chơi cùng, nhưng tôi đoán nó đã không giữ lời hứa. Nếu là tôi chắc tôi sẽ không tuân theo.

Trở về hòn đảo quê hương không vui như tôi tưởng tượng. Tất nhiên là tôi nhớ cậu, nhưng đó không phải là toàn bộ lý do. Mặc dù đã trở lại với ngôn ngữ mẹ đẻ tự nhiên của tôi, nhưng không ai ở đây thực sự nói được ngôn ngữ của tôi, ngôn ngữ của tôi, chỉ của Pei Jianan. Nó không hoàn toàn thuộc về đảo Icahn, cũng không thuộc về Đảo Lớn mà là hai sợi dây dính vào nhau, hay một bát bột mì với nước, người ta có thể biết trong đó có hai thành phần khác nhau nhưng không thể tách rời được nữa. Cậu có thể hiểu khi tôi mô tả nó theo cách này không? Có thể không? Cậu có thể là người cuối cùng trong đại dương không thể hiểu được cảm giác này, Tuhfa. Ngay từ khi cậu được sinh ra, cậu đã đến điểm hội tụ của tất cả các ngôn ngữ, được bao bọc an toàn trong chiếc tổ mềm mại của ngôn ngữ chung. Tiếng mẹ đẻ của cậu đã vạch ra ranh giới giữa “sự ngu dốt” và “kiến thức”, cậu có thể ra vào thoải mái và tiếp thu một ngôn ngữ ngoài đảo như chơi, nhưng không học cũng không sao. Những người khác chỉ có thể chọn leo lên núi ngữ pháp và lội qua dòng thác từ vựng xa lạ, chỉ bằng cách này, họ mới có thể hiểu được hợp đồng và mở khoá kiến thức kỹ thuật được bọc trong lớp vỏ cứng của ngôn ngữ xa lạ. Đó không hẳn là một sự lựa chọn, phải không?

Một tôn giáo đã thất truyền từ lâu, phổ biến ở rìa Quần đảo phía Nam khoảng một trăm bốn mươi mùa hè trước, từng cấm các tín đồ của mình cầu nguyện bằng ngôn ngữ của các hòn đảo bên ngoài, và nghiêm cấm việc dịch các văn bản tôn giáo vì họ tin rằng những từ xa lạ sẽ thay đổi vĩnh viễn cuộc đời một con người. Linh hồn, đồ vật và cảm xúc chỉ được phép có một cái tên, để không làm hoen ố sự trong sạch của thần – họ thờ một loại thần nước nào đó nên những lời cầu nguyện chứa đầy hình ảnh liên quan đến nước. Trớ trêu thay, tất cả những điều này lại được ghi lại bằng ngôn ngữ của Đảo Lớn, một thứ ngoại ngữ “không trong sạch”, ngôn ngữ dành riêng cho thần nước đã chết. Tôi đang nghĩ mớ học thuyết lộn xộn này có thể có một điều đúng, tất nhiên đó không phải là sự thuần khiết của các vị thần, mà là phần ngôn ngữ và tâm hồn. Tôi nói được bốn thứ tiếng, cậu có thể nói được năm thứ tiếng. Đối với chúng ta, đại dương này sẽ luôn được chia thành bốn hoặc năm phần bằng nhau. Mọi thứ sẽ luôn có nhiều hơn một cái tên, và chúng ta không có cách nào ngăn cản những từ “dư thừa” đó bật lên, không thể không nhìn thấy tất cả các quỹ đạo ngữ pháp được phân nhánh cùng một lúc, giống như chính chúng ta đã bước vào bốn hoặc năm cuộc sống phân nhánh cùng một lúc, hay một cây nho kỳ lạ cùng lúc vươn ra bốn hoặc năm tua có chiều dài khác nhau.

May mắn thay, vị thần nước bị lãng quên không biết rằng những người như chúng tôi tồn tại. Nếu chúng tôi sinh ra sớm hơn một trăm sáu mươi năm, chúng tôi có thể đã gây ra một cuộc thánh chiến. Và ngày nay các học giả sẽ nghiên cứu thơ tự sự, suy ngẫm về cuộc đời chúng tôi và tranh luận về những điều chúng tôi có thể đã nói hoặc không.

Tôi nghĩ điều đó nghe cũng hay đấy.

Tảo Lam nói rằng các linh mục lớn tuổi đã thảo luận sau lưng tôi và đồng ý rằng tôi đã mắc phải nhiều thói quen xấu từ Đảo Lớn, bao gồm nhưng không giới hạn ở việc “nghiện tưởng tượng”, “lười biếng”, “kén ăn” và “quá tò mò”. Tôi không buồn tranh luận với những cái trước, nhưng tôi không hiểu sao cái cuối cùng lại có thể là một thiếu sót.

Cho đến khi thời tiết ấm lên, tôi lại mắc kẹt trong tâm trạng bất đắc dĩ và lo lắng, mưa gió lạnh buốt khiến tôi tức giận, không muốn nói chuyện với ai, dù cho đó là ai. Cha mẹ tôi phàn nàn rằng tôi đãng trí hoặc nhạy cảm và cáu kỉnh, họ không biết làm thế nào để hòa hợp với tôi, ngay cả cha Cormoran cũng không thể hỏi tôi đang nghĩ gì. Tôi trốn trong cabin, đóng gói hành lý, lại mở chiếc túi vải nhỏ ra rồi đóng lại. Tôi liên tục nhớ lại con đường biển đến Đảo Lớn, tưởng tượng con thuyền chầm chậm lướt qua những ngọn núi lửa cao chót vót, tưởng tượng nhìn thấy bến tàu của Đảo Lớn từ xa. Cuối cùng, trong mọi tình huống tưởng tượng, cậu sẽ ở đó đợi tôi, người dễ thấy nhất trong đám đông.

Nhưng trận động đất xảy ra trước mùa hè.

Đó là một buổi sáng ẩm ướt, nhưng may mắn là mặt trời đã lên cao nên tôi có thể nhìn thấy bàn ghế và ổ khóa cửa mà không cần thắp nến. Quấn trong chăn và đứng chân trần trên bãi cỏ phủ sương, ý nghĩ đầu tiên hiện lên trong đầu tôi là “Yumaso”.

Mặt đất không hề lắc lư mà rung chuyển, kèm theo một tiếng rì rầm trầm thấp, không rõ từ đâu đến, hình như ở dưới chân, nhưng lại tựa như ở sâu trong núi. “Con thú khổng lồ rên rỉ”, đây là cách Yumaso mô tả. Tôi chợt hiểu ý ông ấy. Trong giấc mơ của tôi có một âm thanh và sự rung chuyển tương tự, giống như một con cá voi bị mắc kẹt trong một tảng đá, lăn lộn vùng vẫy nhưng không thể thoát ra. Tôi loạng choạng đến gốc cây và ôm lấy thân cây. Những người khác cũng chạy ra khỏi nhà, nắm tay nhau bắt đầu cầu nguyện, đảo Icahn thường xuyên xảy ra động đất, mọi người không tỏ ra hoảng sợ mà chỉ có chút bối rối, nhiều cái đầu quay lại nhìn xung quanh, tìm kiếm nguồn gốc của tiếng động lạ.

Mọi người không hiểu.  Tôi muốn chạy tới và hét vào mặt họ.  Mọi người không biết, mọi người sẽ không tin vào điều đó đâu.  Nhưng tôi không hề nhúc nhích, ôm chặt lấy thân cây như một đứa trẻ bị hóa đá. Lúc các linh mục tìm thấy tôi rất lâu sau khi trận động đất lắng xuống, tôi vẫn ở đó, giống như một cây nấm khổng lồ phủ len, bám vào chân cây. Họ cho tôi một ít rượu chưng cất và dẫn tôi vào đền như ngư dân kéo con hải mã đã chết.

Tôi bị nhốt trong đền suốt mùa hè, rồi cả mùa đông. Đối với tôi, thời gian là bóng tối xen kẽ, những giấc mơ, bóng tối, những giấc mơ lại xâm chiếm, rồi lại trở về bóng tối. Tôi không có câu trả lời cho những câu hỏi của các linh mục. Những giấc mơ của tôi giống như những hình ảnh lấp lánh trong sương biển vào một buổi sáng mùa đông lạnh giá. Người ta có thể nhìn thấy hình dáng đại khái của những ngôi nhà gỗ và khu chợ, nhưng bạn không thể yêu cầu tôi nói cho bạn biết những ngôi nhà không tồn tại đó có bao nhiêu cửa sổ, hay những loại trái cây được bán ở chợ. Hai linh mục tập sự đi theo tôi suốt ngày, một cặp anh em sinh đôi, không lớn hơn Cá Hồng Bạc là mấy. Họ đứng gác bên ngoài phòng tôi, không bao giờ ngăn cản tôi ra ngoài, nhưng cũng không bao giờ để tôi rời khỏi tầm mắt của họ. Ngay cả khi tôi trằn trọc và lang thang trên hành lang thấp của ngôi đền vào đêm khuya, hai cậu trai này vẫn âm thầm theo dõi từ phía sau.

Người đến gặp tôi thường là cha Cormoran. Giống như một con cá heo, ông ấy là nguồn thông tin duy nhất của tôi. Ông kể rằng năm đó đội tàu buôn không ra khơi vì đường biển đến đảo buôn bán nào cũng không còn an toàn, nếu không có tàu chiến hộ tống thì rất dễ bị tấn công, mặc dù đảo Icahn chưa chính thức tham gia chiến tranh, bạn có thể tưởng tượng rằng bọn cướp biển không hề quan tâm đến vấn đề pháp lý. Hơn nữa, “trận động đất khiến người dân trên đảo sợ hãi”, nói xong câu này ông dừng lại, như thể ông không có ý định nói cho tôi biết. Tôi nhìn chằm chằm vào ông, vì vậy ông tiếp tục. Mặc dù các linh mục bị cấm nói về những lời tiên tri, nhưng đây là một hòn đảo nhỏ. Mọi người đều biết tại sao tôi lại ở trong đền. Mọi người bắt đầu tránh mặt gia đình tôi, những người bạn chơi cùng của em gái tôi cũng bỏ chạy ngay khi họ nhìn thấy em ấy, những người hàng xóm đã không còn sẵn lòng giúp đỡ trong vụ thu hoạch lúa mạch nữa và từ chối nhận sự giúp đỡ từ cha Lira.

Cũng chính từ ông mà tôi đã nghe nói về cha của cậu. Tôi không biết làm sao cha Cormoran biết được, có lẽ ông ấy có thể nói chuyện với cá heo. Ông kể với tôi rằng những người lính mặc áo khoác da hải cẩu đã đổ bộ lên bãi biển ở phía bắc hòn đảo và nhanh chóng bị đẩy lùi ra biển, nhưng họ đã cho nổ thứ gì đó trên bãi biển, có thể là một thùng chứa đầy thuốc súng, làm nổ tung ngọn hải đăng, sau đó người ta tìm thấy Chủ tịch hội đồng giữa một đống thi thể cháy đen.

Tôi có thể nhìn thấy tất cả trong tâm trí mình, ngọn hải đăng với chân đế phủ một lớp muối và từng bó củi được cẩu lên trong một chiếc thúng vì không có ròng rọc, phía dưới nơi tôi đã ngu ngốc bảo vệ Quần đảo phía Bắc, hoàn toàn chỉ để bác bỏ cậu. Tôi tưởng tượng cậu đang đi bộ qua vùng bãi triều đến Đảo An Nghỉ, trên tay cầm hạt ngũ cốc. Tôi đứng dậy và lo lắng đi đi lại lại trong phòng cho đến khi cha Cormoran đỡ tôi ngồi xuống, đặt tay lên vai tôi cho đến khi hơi thở của tôi dịu lại.

Hãy cho tôi một chiếc thuyền, một cặp cá heo và để tôi quay trở lại Đảo Lớn.  Mỗi lần gặp vị linh mục lớn tuổi, tôi đều lặp lại yêu cầu đó, từ ngày gieo lúa mạch cho đến lễ hội thu hoạch tiếp theo. Cuối cùng, tôi thậm chí còn không đề cập đến cá heo, chỉ yêu cầu một chiếc thuyền kayak và tôi sẽ tìm đường ra. Vì vậy, những linh mục tập sự đặt biệt danh cho tôi là “Kaali”, một từ đa nghĩa thường dùng để chỉ “mộng du”, nhưng nghĩa đen là “linh hồn lạc lối”, thường được dùng để chế nhạo những thủy thủ không thích cập bến. Dần dần, người ta gọi tôi bằng cái tên này, lúc đầu tôi không đáp lại, nhưng sau đó tôi không còn nài nỉ nữa. Đó là một cái tên rất thích hợp, mặc dù tôi ghét phải thừa nhận điều đó.

Đêm cuối cùng của tôi ở Icahn rất lạnh, sau nửa đêm tuyết bắt đầu rơi, lẽ ra tôi không nên để ý đến tuyết, căn phòng nhỏ ấm áp và tôi ngủ thoải mái trong hai chiếc chăn lông cừu. Mấy ngày nay tôi không hề mơ, thậm chí tôi còn thầm hy vọng lời nguyền này cuối cùng sẽ buông tha tôi và nhảy vào người khác như ếch cây độc. Nhưng đêm hôm đó, hạm đội do magma hình thành đã thổi tù và bay vào tâm trí tôi, những người lính quấn trong lửa đã đạp cửa và chém cổ tôi bằng một thanh kiếm thiêu đốt. Tôi tỉnh dậy thở hổn hển, sờ đi sờ lại cổ họng để che đi vết thương không hề tồn tại. Trên bàn có nửa bình trà thảo mộc đã nguội, tôi uống hết một hơi, cùng với những mảnh lá cỏ đã chìm xuống đáy ấm. Ngoài cửa sổ yên tĩnh, tuyết nhẹ như vụn rơi lặng lẽ. Xa xa về phía Tây, có một vùng biển nhỏ tỏa ra ánh sáng đỏ nhạt như vết bầm tím, một ngọn núi lửa dưới đáy biển đang phun trào.

Tôi không muốn quay lại giường nên mặc quần áo và chuẩn bị đi lang thang. Hai tên tập sự gác cửa vốn đã quen với thói quen ăn đêm kỳ lạ của tôi nên không nói một lời đứng dậy, khoác áo choàng len rồi đi theo tôi. Bằng cách này, tôi đã cứu được mạng sống của ba người, của chính tôi và của hai linh mục tập sự này. Hạm đội phương bắc xuất hiện vào sáng sớm, và có lẽ tôi là người đầu tiên trên đảo chú ý đến tàu chiến, trên Icahn không có lính canh, vì không có tàu nào đến đây vào mùa đông. Sau này tôi mới biết người phương Bắc mất 1/5 số tàu khi đi qua vành đai núi lửa, nhưng số còn lại cũng đủ chiếm hòn đảo quê hương của tôi.

Hai linh mục tập sự vẫn kiễng chân lên, nhìn ra ngoài với vẻ tò mò hơn là sợ hãi. Về phần tôi, bị thúc đẩy bởi ký ức kinh hoàng về trận hải chiến, tôi lập tức hạ quyết tâm và kéo hai người tập sự về bến tàu. Tôi nhảy lên chiếc thuyền gần nhất và hét lên bảo những người tập sự trẻ tuổi đang do dự đi theo tôi, và dù vì sốc hay bối rối, họ đã làm theo. Tôi gọi lũ cá heo, nhưng không quay lại xem có bao nhiêu con đáp lại. Một số ở trong chuồng và tôi không có thời gian để ý đến chúng. Tôi nghe thấy tiếng dây cung, một mũi tên sượt qua cánh tay tôi, rơi xuống nước biển, mũi tên thứ hai cắm vào thân tàu khiến hai người tập sự sợ hãi co rúm lại thành một quả bóng. Tôi chèo hết sức cho đến khi hụt hơi rồi dừng lại và quay đầu nhìn hòn đảo quê hương. Mặt trời đã mọc nhưng vẫn chưa rời khỏi đám mây mỏng, ánh lửa lóe lên giữa những tán cây thấp, giống như một đàn đom đóm khổng lồ ăn thịt độc ác, nhảy từ ngôi nhà gỗ này sang ngôi nhà gỗ khác, và cuối cùng là ngôi đền trên núi bốc cháy. Tôi nghe thấy tiếng thút thít, tưởng là mình, nhưng thực ra đó là hai người tập sự, gục dưới đáy thuyền, khóc như những đứa trẻ sợ hãi, bị nỗi sợ hãi muộn màng lấn át. Tôi lấy áo choàng len lau mặt và không nói nên lời, chỉ bắt đầu kéo họ lên rồi đặt mái chèo vào tay họ. Những chú cá heo lượn vòng quanh thuyền, thỉnh thoảng lại nhảy lên quan sát chúng tôi, một số con dường như cảm nhận được cảm xúc của chúng tôi nên ghé sát vào thuyền, dùng mõm gõ nhẹ vào thân thuyền và phát ra những âm thanh the thé buồn bã.

Tại sao điều này lại xảy ra?  Cặp sinh đôi hỏi, từng lời nói đều lấm lem nước mắt và nước mũi,  chúng ta còn có thể đi đâu được nữa?

Như thường lệ, tôi không có câu trả lời cho câu hỏi trước, nhưng với câu hỏi sau, có lẽ họ cũng hiểu như tôi rằng chỉ còn một nơi để đi.