Ở rìa sa mạc phía Tây Bắc có một ngôi làn nhỉ tên là Nguyệt Lượng Ổ. Chị gái kể cho Trì Nguyệt biết, vào lúc cô còn rất nhỏ, nước trong hồ Nguyệt Lượng trong veo như một vâng trăng khuyết, lững lờ trôi ở dưới ánh soa, ánh trăng lặng lữ chiếu xuống mặt hồ, ánh sáng bạc bao phủ cả một khoảng rừng rậm ở bên rìa hồ, trong có gà rừng, thỏ rừng, hoa dại cỏ dại, sáng sớm tỉnh dậy có tiếng chim hót, đến đem có thể nghe thấy tiếng thông reo...
Trong truyền thuyết, tiên nữ trên trời thích vẻ đẹp của Nguyệt Lượng Ổ, đã từng vụиɠ ŧяộʍ hạ phàm đến hồ Nguyệt Lượng tắm rửa. Vì vậy, hồ Nguyệt Lượng là nơi có tiên khí, không cần biết năm đó khô hạn đến mức nào, nước trong hồ Nguyệt Lượng vĩnh viễn không khô cạn.
Thế nhưng, bây giờ hồ Nguyệt Lượng không chỉ khô cạn mà còn biết mất trên bản đồ. Trên đời không còn hồ Nguyệt Lượng, chỉ còn Nguyệt Lượng Ổ.
Ngày này qua ngày khác, bão cát xâm chiếm Nguyệt Lượng Ổ, nơi đây ít người, người trẻ tuổi có thể đi ra ngoài làm công đã đi hết từ lâu, trong thôn chỉ còn lại người già và trẻ em mồ côi không có chỗ nào để đi được. Những năm qua diện tích đất canh tác của Nguyệt Lượng Ổ giảm bớt qua từng năm, việc đầu tiên sau khi người ở Nguyệt Lượng Ổ rời giường vào mỗi ngày không phải là xem điện thoại, mà là rũ hạt cát bám trên chăn xuống, lúc ăn cơm cũng không lựa chọn miếng thịt trong bát, mà là nhặt cát trong bát trước...
Bầu trời u ám, mây đen che khuất bầu trời. Trên đường đi đang đi cát vàng đầy trời, con đường đi lại gần như bị bão cát vùi lấp, một hàng cây nhỏ vừa được trồng trên bãi đất hoang, trải dài kéo hơi tàn ở nơi đây, bảo vệ màu xanh biếc duy nhất. Mấy gốc cây lớn cao ngất đã cắm rễ rất sâu ở trong cát vàng, trở thành vật dẫn đường để Trì Nguyệt về nhà.
Trước cửa thôn có một cái cồn cát, một ông cụ đội khăn chùm đầu đang ngồi ở đó. Thấy người hiếm có ăn mặc cực kỳ gọn gàng như Trì Nguyệt, ông híp mắt lại nhìn một lúc lâu.
"Cô gái, cháu làm mất đồ à?" Giọng nói của ông lão già nua, mọi mệt, có cảm giác khàn đặc trong gió.
Trì Nguyệt đến gần, mỉm cười chào hỏi ông: "Ông Trần, cháu là Trì Nguyệt. Ông không nhận ra cháu à?"
"Ném? Cháu ném đồ?"
"...Cháu là Trì Nguyệt."
"Ồ, ăn ăn! Ông ăn rồi."
Ông lão nhìn cô, khuôn mặt nhăn nhúm mỉm cười: "Cháu đến chỗ chúng tôi ném cái gì?"
Lúc trước Trì Nguyệt biết mắt của ông ấy không tốt, không ngờ bây giờ tai của ông ấy cũng không tốt. Cô thở dài, không giới thiệu nữa, mở vali ra đưa chút đồ ăn cho ông ấy.
"Ông Trần, mang về cho cháu trai nhỏ nhà ông ăn đi."
"Hả?" Ông Trần khựng lại, trả lại đồ cho cô: "Mấy ngày trước cháu trai lớn bị ba mẹ của nó đón đi, trong nhà chỉ còn lại một mình ông, người đã già, răng không tốt, không cắn được nữa..."
Trì Nguyệt cúi đầu nhìn đôi tay như vỏ cây già của ông rồi yên lặng nhận lại đồ. Ở quê cô có rất nhiều người già ở lại đây giống như ông Trần. Người trong thôn đi ra ngoài làm công cũng không dễ dàng, đến khi người ta có cách mới có thể đón trẻ con đi. Một vài người vẫn phải để đứa bé ở nhà cho người nhà nuôi. Đối với người già ở đây nuôi một đứa trẻ, nuôi một đứa trẻ là gánh nặng, không nuôi là sự trống vắng.
Trên đường về nhà, Trì Nguyệt nghĩ đến người máy làm bạn của trí tuệ nhân tạo của Kiều Đông Dương. Đối với người già và trẻ em còn lại đây, người máy làm bạn là thứ tốt. Đáng tiếc, những người này không phải là khách hàng của Kiều Đông Dương. Bọn họ cũng không mua nổi. Tầm nhìn cao quý của Kiều Đông Dương cũng không nhìn ra thị trường này.
Trì Nguyệt vừa đi vừa nghĩ, đến gần cửa nhà lại hơi chùn bước.
"Đứng ở bên ngoài làm gì, đã về sao lại không vào nhà?"
Ánh mặt trời gay gắt, bóng dáng của người phía sau đã phản chiếu đến trước mắt Trì Nguyệt. Cô không quay đầu lại: "Mẹ, mẹ đi đâu..."
Bịch! Một bó cành cây khô được buộc bằng dây thừng rơi xuống cạnh chân cô, tung lên một lớp bụi mù.
Trì Nguyệt quay lại, nhìn khuôn mặt già nua của mẹ lại có thể thấy mấy nếp nhăn sâu hoắm.
"Mẹ..."
"Nhặt củi." Vu Phượng dùng ngón tay chỉnh lại sợi tóc rối bù, ánh mắt không nhìn Trì Nguyệt, kéo bó củi ngày đến đống củi bên ngoài nhà bếp: "Sao hôm nay con lại về? Không phải nói bận rộn sao?"
"Vâng. Con về thăm nhà một chút."
Trì Nguyệt đặt vali trên lưng xuống, chuyển củi giúp mẹ.
"Tỉ lệ sống sót của đợt cây non này vẫn thấp như thế sao?"
"...Ừ." Vu Phượng lên tiếng, lại như không trả lời.
Đống củi được bà cầm về cũng là tâm huyết của Trì Nguyệt. Là những mầm cây nhỏ được trồng xuống đất lại chết đi.
Ở dưới hiên nhà còn xếp chồng rất nhiều loại củi giống thế.
Từng đống từng đống, càng xếp càng cao.
Vu Phượng thấy tiếc số tiền đã bỏ ra, nhặt những cây đã chết về làm củi đốt.
Hai mẹ con im lặng xếp gọn gàng đống cũi này, một lúc lâu sau vẫn không nói câu nào. Trong quá trình khá dài này, Trì Nguyệt đã điều chỉnh lại tâm trạng.
"Chị con đâu?" Cô đứng thẳng người, vừa tìm chậu rửa tay vừa hỏi.
"Ở trong phòng. Không chịu ra ngoài." Vu Phượng bước qua bậc cửa, đẩy cửa gỗ đơn sơ ra một chút: "Mang đồ vào đi."
Trì Nguyệt nhìn sắc mặt bà rồi yên lặng cầnhìn sắc mặt ba rồi yên lặng cần vali của mình vào nha. Cô đã mua rất nhiều thứ, đồ ăn, đồ dùng, quần áo, rất nhiều thứ đều là hàng hiếm không có sẵn ở địa phương.
Thế nhưng khi Vu Phượng nhìn cô đặt từng thứ lên trên bàn, trong mắt không hề dao động chút nào.