Có người từng hỏi Einstein rằng: “Thuyết tương đối là cái gì vậy trời?” Einstein đáp rằng rất đơn giản: Khi bạn ngồi một mình cạnh lò sưởi, bạn cảm thấy thời gian trôi qua thật chậm, nhưng nếu có một cô gái xinh đẹp ngồi cạnh, bạn sẽ thấy thời gian vụt qua như một giây.

Ngồi cạnh Diệp Thanh Hữu, tôi cảm thấy lời giải thích này cực kỳ hợp lý, đáng được tặng cả số căn cước công dân luôn.

Hai tiếng của bộ phim trôi qua như một giây. Khi tôi vẫn còn đang chìm đắm trong hương táo tàu thoang thoảng trên người Diệp Thanh Hữu, thì máy chiếu đã tắt, đèn đã bật sáng, Diệp Thanh Hữu đứng trước bàn trà dùng giọng nói ấm áp phát biểu ngắn gọn và mời mọi người cùng thảo luận cảm nhận về bộ phim vừa xem.

Tôi còn có cảm nhận gì chứ? Chẳng lẽ tôi lại nói Đàn anh Diệp à, anh đẹp trai thật, người anh thật thơm sao? Nói vậy là bị đá ra khỏi trà thất ngay lập tức rồi. Nghĩ lại bộ phim vừa xem, ừ thì cảnh đẹp, lời thoại rất hay, nhưng nội dung thì sâu xa khó hiểu, mà vấn đề lớn nhất là tôi bị mù mặt, nhìn đàn ông thì mẹ nó ai cũng như nhau, nhìn phụ nữ thì cũng mẹ nó một khuôn mặt, làm sao mà phân biệt nổi ngài Lục với tên gián điệp Nhật Bản, tôi mà nói đúng thì đúng là phép màu.

Chắc sẽ có nhiều người cùng quan điểm với tôi, vì sau khi xem xong, khoảng sáu, bảy phần mười số người đã ra về. Chỉ còn có tôi, Diệp Thanh Hữu, Vương Đại Chúc ngồi cuối hàng ghế sau, thêm hai, ba người bạn trong câu lạc bộ văn học mà tôi không quen lắm và cô Lục dạy lịch sử mỹ thuật phương Tây.

Cô Lục bắt đầu trò chuyện với đàn anh Trần Quân năm ba, vừa gặm hạt dưa vừa thảo luận, còn tôi thì ngồi cạnh, im lặng gặm hạt dưa và lắng nghe họ phân tích chi tiết bộ phim, đồng thời lần theo lại cốt truyện. Vương Đại Chúc đã lấy điện thoại ra chơi game và rút thẻ, còn Diệp Thanh Hữu thì rút một quyển sổ trên giá sách xuống rồi đứng đó vẽ vời.

Đàn anh Trần Quân nói: “À em vẫn ấn tượng với cảnh về món ăn Trùng Khánh và Thượng Hải, thực sự mà nói, em cũng thấy món Thượng Hải khá ngon, haha.”

Cô Lục bật cười: “Cô ấy đâu chỉ nói về vị món ăn, mà thực sự đang sử dụng phép ẩn dụ. Cô ấy nói không thích món Trùng Khánh mà thích món Thượng Hải, thực ra là cô không thích Trùng Khánh mà thích Thượng Hải. Ngài Lục bỗng nhiên nhắc đến việc em rể của ông mở nhà hàng Nhật Bản ở Thượng Hải, điều này ngụ ý em rể ông vẫn yêu thích đất nước Nhật Bản quê hương mình hơn. Kết hợp với câu em rể từng nói ‘Tôi thấy mình trông như người Trung Quốc’, rất dễ đoán được em rể chính là nội gián.”

“Nghe cô phân tích em mới ngộ ra!” Đàn anh Trần Quân đập tay xuống bàn. “À đúng rồi, còn cảnh ở cuối phim, khi ngài Lục qua hải quan và tháo mũ xuống… em cứ cảm giác sự sắp xếp tình tiết này có ẩn ý sâu xa nào đó.”

“Đúng thế. Trong xã hội cũ “mũ” là biểu tượng của địa vị xã hội, ngài Lục là ông trùm xã hội đen, ai dám bắt ông ta phải tháo mũ chứ.” Cô Lục vừa nói vừa cắn hạt dưa, vỏ dưa bay đầy bàn. Diệp Thanh Hữu ngay lập tức đưa cho cô một tờ giấy lau, cô gật đầu rồi gom hết vỏ hạt dưa lại vào tờ giấy. “Cuối cùng thì xã hội mới lên ngôi, mọi người đều bình đẳng. Đừng nói là bắt ông tháo mũ, nếu bảo cởi quần cũng phải tuân theo thôi.”

Hai người cười ha hả một lúc, tôi tranh thủ chen vào một câu: “Từ đó có thể thấy, cái tên Lãng mạn tiêu vong sử thực sự rất hay.”

“Đúng vậy, lãng mạn, lãng mạn, tiêu vong sử.” Đàn anh Trần Quân cứ xuýt xoa không ngớt. “Hai từ này, từ nào cũng hoa mỹ đến cực điểm.”

“Nhưng lãng mạn mà các em đang nói đến thường chỉ nghĩ đến chuyện tình yêu nam nữ.” Cô Lục vỗ tay rồi lại lấy một nắm hạt dưa để gặm tiếp. “Nhưng nếu đem cách hiểu đó vào bối cảnh này thì không hợp lý, các em nghĩ từ ‘lãng mạn’ này nên hiểu thế nào?”

“Tình cảm,” Tôi bất ngờ lên tiếng. “Em sẽ giải thích nó là tình cảm. Là tình cảm giữa người với người của thời xưa, những mối liên kết mà xã hội hiện đại hiếm khi còn tồn tại.”

Trong khoảnh khắc đó phòng trà dường như lặng đi vài giây.

Sau giây phút yên tĩnh ngắn ngủi, cô Lục dẫn đầu vỗ tay: “Nói rất hay!” Đàn anh Trần Quân cũng nhìn tôi với ánh mắt ngạc nhiên. Nhưng với tôi điều đó không quan trọng, điều duy nhất tôi để ý là Diệp Thanh Hữu, người vẫn đang cúi đầu ghi chép, bất ngờ ngẩng lên nhìn tôi. Chỉ một cái nhìn ấy thôi đã là sự tán thưởng lớn nhất đối với tôi rồi.

Cô Lục vỗ tay xong lại tiếp tục gặm hạt dưa: “Ôi, giá mà có thêm vài người trẻ có nhận thức như vậy, chúng ta bây giờ đã không đến nỗi… Thôi bỏ đi, không nói nữa.” Cô lắc đầu đổi đề tài: “Cô rất hay hoài niệm thời còn trẻ, haha. Lúc đó cô là quản trị viên chuyên mục văn học của diễn đàn BBS trường mình, ngày nào cũng thấy mọi người tranh cãi về cách dịch một từ hoặc cách ngắt câu trên diễn đàn. Nhiều khi cãi nhau trên mạng chưa đã, nửa đêm còn trèo tường ra ngoài cãi tiếp, mà đúng là trèo tường thật đấy – sinh viên của Đại học Vũ Hán leo tường sang trường mình, sau đó ngồi trong con hẻm sau trường trên một cái ghế, cứ thế tranh luận đến tận khuya, khi vẫn chưa tìm ra kết quả thì kéo nhau ra quán nướng, gọi vài xiên và mấy lon bia, vừa ăn vừa tiếp tục tranh luận…”

Đàn anh Trần Quân tiếc nuối: “Cảnh tượng như thế này bây giờ chẳng còn thấy nữa.”

“Đúng vậy,” cô Lục nói. Đống vỏ hạt dưa đã chất thành một ngọn núi nhỏ, cô lại đổi sang tờ giấy lau mới rồi tiếp tục gặm. “Bây giờ lên diễn đàn BBS của trường toàn thấy gì nào? Toàn là tám chuyện nam thanh nữ tú, than phiền về việc cúp nước mất điện. Thậm chí cô còn nghi ngờ có bao nhiêu sinh viên còn dùng BBS nữa.”

Nói đến đây, cô cười lắc đầu: “Cái thời đó một đi không trở lại rồi.”

Tôi nói: “Em cũng rất khao khát cái thời đó, luôn cảm thấy tiếc nuối vì mình sinh muộn vài chục năm. Em thực sự muốn được tận mắt chứng kiến cái thời mà Bá Nha vẫn còn đứt dây, Tử Kỳ vẫn còn treo kiếm.”

Chúng tôi càng nói càng hứng, ai cũng phát biểu ý kiến đầy nhiệt huyết, nước bọt đủ làm chìm mu bàn chân, vỏ hạt dưa văng tứ tung. Trong lúc chúng tôi mải mê trò chuyện lại có thêm vài người bạn trong câu lạc bộ xin phép ra về, nói rằng đã muộn và cần trở lại ký túc xá; Vương Đại Chúc nằm bò ra bên cạnh chơi game đến sắp ngủ gật, còn Diệp Thanh Hữu vẫn ngồi yên lặng lắng nghe, không nói lời nào tiếp tục ghi chép. Cho đến khi trước mặt tôi đã chất đầy hai ngọn núi vỏ hạt dưa, người chỉ còn lại bốn, cô Lục mới nói: “Thôi, cũng gần mười một giờ rồi. Cô nhớ ký túc xá trường các em có giờ đóng cổng đúng không? Chắc chúng ta cũng nên giải tán thôi.”

Tôi và đàn anh Trần Quân đều gật đầu tiếc nuối rồi bắt đầu giúp dọn dẹp. Cô Lục vừa dọn dẹp vừa nói: “Cô thấy tính cách của con người thực sự có thể nhận ra qua những việc nhỏ nhặt, chẳng hạn như em nhìn này,” cô vừa nói vừa nhặt lên một mảnh vỏ hạt dưa trên bàn. “Cái này vừa nhìn đã biết là cô ăn, tính cô sôi nổi nên gặm hạt dưa thì vỏ nát ra hết. Nhìn cái mảnh dài nhỏ kia thì biết ngay là của Trần Quân, em ấy mỗi lần gặm ra bốn mảnh, tính cách thì rất nguyên tắc.”

Sau đó, cô chỉ vào mảnh vỏ hạt dưa của tôi: “Còn em, ăn hạt dưa chỉ tách ra một khe, vỏ còn nguyên vẹn, điều đó cho thấy tính cách em cẩn thận, chu đáo và rất điềm tĩnh.”

Tôi nói: “Không phải đâu, em thấy mình chẳng điềm tĩnh chút nào.”

Cô Lục cười: “Vậy thì chứng tỏ em muốn trở thành người như thế.”

Dọn dẹp xong, mọi người chào tạm biệt nhau trước cửa quán trà. Tôi dìu Vương Đại Chúc đang lơ mơ đi ra ngoài thì bị đàn anh Trần Quân gọi lại: “Này bạn học, đợi chút, tôi vẫn chưa hỏi tên cậu. Cậu học năm ba hay năm tư, ngành Mỹ học phải không?”

Tôi lập tức im lặng: “Đàn anh, trông em chín chắn đến vậy ạ? Em chỉ là sinh viên năm nhất thôi… học ngành Hội họa màu nước, em tên là Tạ Gia.”

“Mới năm nhất?!” Đàn anh Trần Quân trông rất kinh ngạc, quay sang hỏi Diệp Thanh Hữu: “Thanh Hữu, thật thế à?”

“Hôm nay là lần đầu em ấy đến quán trà, là bạn cùng phòng của Đại Chúc,” Diệp Thanh Hữu đáp.

Đàn anh Trần Quân nhìn tôi với vẻ bán tín bán nghi, cuối cùng mới cười xòa: “Anh thấy khí chất của em đặc biệt giống sinh viên năm tư, suýt nữa gọi là đàn anh rồi. Ôi, năm nhất à, trẻ thật tuyệt, anh cũng ước mình còn là sinh viên năm nhất…”

Tôi đáp: “… Em còn đang ghen tị với các anh năm tư vì ít bài tập hơn mà.”

Đàn anh Trần Quân cười lớn: “Thấy rồi, thấy rồi. Vây thành, vây thành.” *

“Đừng vội đi, hoạt động cuối cùng của buổi tối nay vẫn chưa kết thúc đâu,” Diệp Thanh Hữu cười nói. “Hoạt động cuối của buổi chiếu phim lần này là trao nhau lời tặng. Sau khi trao đổi cảm nhận về bộ phim, mỗi người có thể dùng một câu hoặc một chữ để diễn tả cảm xúc về buổi tối hôm nay, tất nhiên là theo nguyên tắc tự nguyện.”

Cô Lục xua tay: “Mấy đứa trẻ tự trao đổi với nhau là được rồi, cô không tham gia đâu.”

Đàn anh Trần Quân nhìn quanh, thấy không ai nói gì thì gãi đầu: “Không ai nói trước thì em đành làm kẻ ném đá dò đường thôi. Em sẽ tặng mỗi người một chữ để tóm gọn ấn tượng tối nay về mọi người nhé.” Nói rồi, anh ta chỉ vào Vương Đại Chúc đang gục trên vai tôi: “Võng.” Sau đó, anh gật đầu về phía Diệp Thanh Hữu: “Duyên.” Cuối cùng, nhìn tôi: “Tố.” *

Diệp Thanh Hữu ghi lại ba chữ đó vào sổ tay rồi ngẩng lên mỉm cười nói: “Trùng hợp thật, anh cũng chuẩn bị ba chữ, tặng mỗi người một chữ.” Nói xong, anh dùng đầu bút chỉ vào Vương Đại Chúc: “Nọa.” Nghe xong chữ này, tất cả chúng tôi đều cười phá lên. Đợi khi chúng tôi cười xong, anh mới quay sang Trần Quân: “Tri.” Cuối cùng anh nhìn tôi mỉm cười: “Trầm.” *

Tôi sững người một lúc. Mãi đến khi đàn anh Trần Quân vỗ vai tôi, nói: “Tạ Gia chỉ còn em chưa nói thôi,” lúc đó tôi mới tỉnh lại: “Chẳng lẽ chỉ mỗi em là chưa chuẩn bị gì sao? Thôi được, nếu phải nói thì em đành ứng biến vậy, em không có tài thu gọn câu chữ thành một từ như hai anh, nên đành dùng một câu hoàn chỉnh thôi.” Nói rồi, tôi chọc vào hông Vương Đại Chúc: “Đêm nghe tiếng gió mưa, biết bao hoa rụng đây.”

Mọi người lại cười ngả nghiêng trái phải. Sau đó tôi quay sang đàn anh Trần Quân nói: “Câu em tặng đàn anh là, đường xa mới biết sức ngựa.”* Cuối cùng, tôi nhìn Diệp Thanh Hữu, anh ấy đang nhìn tôi với đôi mắt đầy ý cười.

Tôi nói: “Đàn anh Diệp, đào lý không nói, dưới cây tự có lối đi.”*

Tối đó tôi về ký túc xá quẳng Vương Đại Chúc đang ngủ mơ màng trở lại giường, nhìn đồng hồ đã gần mười hai giờ.

Tôi gọi điện cho mẹ. Mẹ mắng tôi nửa đêm không ngủ muốn bị cắt thành thịt xá xíu à, tôi nói: “Mẹ ơi, con muốn học trà.”

Sau đó Vương Đại Chúc bảo rằng Diệp Thanh Hữu tặng chữ “trầm” chắc chắn là vì chê tôi béo. Tôi nói xàm mày biết gì chứ.

Ba chữ mà Diệp Thanh Hữu tặng, “nọa” là động từ, “tri” cũng là động từ, vậy “trầm” tự nhiên cũng phải hiểu là động từ.

Tôi từng nghĩ rằng nghiêng mũ là tri kỷ chỉ là một truyền thuyết. Đó là vì tôi không ngờ rằng mình có thể gặp một người như thế, một người chỉ cần gặp một lần đã nhìn thấu suy nghĩ của tôi, chỉ với một chữ, đã phá vỡ được nỗi lòng mà tôi đã đau đáu theo đuổi bấy lâu mà vẫn chưa đạt được.

Phụ lục:

*Vây thành: Người trong thành muốn ra ngoài, người ngoài thành lại muốn vào trong. Ý của Trần Quân là anh ta sinh viên năm tư, muốn trở lại làm sinh viên năm nhất, còn Tạ Gia sinh viên năm nhất lại muốn nhanh chóng lên năm tư.

*Võng, Duyên, Tố:

– Võng: “học nhi bất tư, tắc võng”, ý chỉ Vương Đại Chúc xem phim nhưng không nghe phần bình luận, nên chẳng thu được gì.

– Duyên: Chỉ việc quán trà của Diệp Thanh Hữu đã tạo điều kiện cho mọi người có cùng sở thích kết duyên, có thể xem đây là thiện duyên của anh ấy.

– Tố: “Tố hồi tùng chi, Đạo trở thả trường”, ý chỉ Tạ Gia muốn tìm lại miền đất lý tưởng của mình, nhưng con đường phía trước dự kiến sẽ đầy chông gai.

*Nọa, Tri, Trầm:

– Nọa: Lười biếng, thích an nhàn

– Tri: Có hai nghĩa, tìm kiếm tri thức và tìm hiểu sự sáng suốt.

– Trầm: Tạm thời chưa giải thích, sẽ được làm rõ ở phần sau.

*“Đêm nghe tiếng gió mưa, biết bao hoa rụng đây”: Ý nói Vương Đại Chúc ngủ say như chết, mọi người bàn luận xong xuôi mà cậu ta vẫn không hay biết gì.

“Đường xa mới biết sức ngựa”: Dù học hành mơ hồ, nhưng nếu bạn không học, bạn sẽ không biết được cảm giác khi đã cố gắng hết sức mà vẫn không đạt được là gì.

“Đào lý không nói, dưới cây tự có lối đi”: Ý chỉ anh chàng đẹp trai trầm lặng, quân tử duyên dáng, Tạ Gia rất muốn…?