Cùng với việc điền vàođơn tự nguyện phân ban, trường còn phát một bảng đánh giá nữa. Đó là bảng đánhgiá chất lượng giảng dạy của giáo viên. Dựa vào bảng đánh giá này, những giáoviên không tốt lắm sẽ được điều xuống những lớp kém hơn. Những giáo viên đượcđánh giá kém hơn sẽ cho thôi việc hoặc là phải qua một đợt tập huấn, sau đó,trải qua kỳ sát hạch mới được tiếp tục làm giáo viên.

Những giáo viên giảng dạyhay, nhân cách tốt sẽ được xếp loại “Ưu”.

Những giáo viên giảngkhông hay, nhân cách lại không tốt thì cuốn gói về quê.

Những giáo viên giảng haynhưng nhân cách lại không tốt, ví dụ như hay đánh đập, mắng mỏ học sinh v.v..,có giáo viên còn công khai đứng trên lớp nói một học sinh nào đó là ngu nhưlợn, hoặc khi một học sinh nào đó không làm được một bài đơn giản thì nói là emkhông xứng đáng là một con người tồn tại trên Trái Đất này mà nên quay trở lạisao Hoả… tất cả những giáo viên như thế đều bị xếp loại “Kém”. Không có cáchnào khác, vấn đề này thuộc về nhân cách của người làm nghề giáo.

Nhưng khó xử lý nhất lànhững giáo viên giống như cô Vu. Bạn có thể nói rằng cô ây là giáo viên rất hoànhã với học sinh nhưng cũng có thể nói cô ấy là một người nhu nhược. Các tiếthọc của cô ấy thực sự là rất tồi. Mỗi bài luận trước tiên đều phải dành khoảngmười phút để cả lớp cùng đồng thanh đọc từ đầu đến cuối một lần. Tiếp đó lạidành mười phút để phân thành đoạn, thành từng tầng, từng lớp. Tiếp đó là mườiphút để giải thích từ ngữ. Rồi mười phút để hướng dẫn làm bài tập sau phần nộidung bài luận. Tiếp đến là năm phút dành cho việc xử lý những tình huống khácxảy ra. Thế là kết thúc một tiết học. Những tình huống khác cần xử lý ở đây làtrong giờ của cô luôn luôn có học sinh ở dưới hô hào ầm ĩ, đập bàn đập ghế.

Đến bây giờ tôi vẫn nhớ,mỗi lần những thằng con trai ở phía sau kêu gào ấm ĩ, cô đều dùng một giọng gầnnhư là cầu xin, van nài: “Các em đừng làm ồn nữa! Các em đừng làm ồn nữa! Cóđược không?” Cô giương cao mày, đứa ánh mắt cầu xin hướng về đám học sinh.

Nghe thiên hạ đồn rằng,chồng cô Vu là công nhân của một nhà máy dệt may. Nhà còn có một bà mẹ già bảymươi tuổi và đứa con gái chừng năm sáu tuổi. Hằng sáng, cho dù cô có giờ lênlớp sớm hay không thì tôi đều nhìn thấy cô đúng bảy giờ, có mặt tại cổng trườngvới chiếc xe đạp cũ nát. Nếu như ngày nào tôi không nhìn thấy cô ở cổng trườngthì ngày đó chắc chắn tôi đi muộn.

Nghĩ đến mọi thứ nhưtrên, tôi do dự trong chốc lát rồi điền cho cô Vu một chữ “Ưu”.

Tiết văn cuối cùng trướckhi phân lớp, cô Vu như thường lệ, cho chúng tôi đồng thanh đọc bài một lượt,sau đó là phân đoạn. Tôi còn nhớ bài hôm đó chúng tôi học là một tác phẩm củaLỗ Tấn. Lúc sang đến phần giải thích từ ngữ, ở phía dưới có một bạn nam bỗngnhiên cao giọng nói: “Thôi, chẳng đâu vào đâu cả! Chúng em không phải là khôngcó từ điển, cô đang làm lãng phí cả một tiết học văn của chúng em.” Câu nói đólà của một cậu học rất khá trong lớp.

Câu nói đó đã nhận đượcsự đồng tình của gần hết học sinh. Lớp học lập tức trở nên hỗn loạn. Không íthọc sinh phẫn nộ gập ngay sách vào, đập mạnh xuống bàn.

Sau đó thi nhau nói: “Côgiảng bài chán quá! Mà không phải chán suông đâu. Cực chán!”

“Tiết cuối cùng cô còngiảng làm cái gì, tốt nhất là nghe ý kiến của chúng em đây này, về nhà chịu khónâng cao trình độ thôi.”

Tôi ngoái đầu sang nhìnthấy Đoạn Tiểu Ngữ đang khua chân múa tay, cười nói với một cậu bạn ngồi saunhững câu kiểu như là “Cuối cùng thì cũng đợi được đến ngày hôm nay.”

Tôi bỗng thấy thương côVu vô cùng. Bao nhiêu học sinh như thế này, trong một tiết học cuối cùng, đãtặng cho cô giáo dạy mình gần một năm trời một dấu chấm vỡ nát.

Tôi quay mặt lại đưa mắttìm ánh mắt của cô Vu, mong muốn dùng ánh mắt của mình trao cho cô một chút cảmthông, an ủi, cho dù đó chỉ là ánh mắt của một mình tôi.

Nhưng cô Vu đã quay lưng,mặt hướng lên bảng.

Qua một lúc lâu, tôi thấylưng của cô run lên, hình như cô đã lấy hết dũng khí để quay người lại.

Trước mặt tôi lúc này làmột khuôn mặt đầm đìa nước mắt.

Tôi nhìn thấy một ngườilớn, một người đang độ tuổi trung niên, trên mặt đã xuất hiên những nếp nhăn,một người tuổi chưa đến bốn mươi nhưng tóc đã bạc quá nửa, đứng trước mặt tôiđang khóc, không như một đứa trẻ khóc nấc lên, mà khóc lặng lẽ và nước mắt đangchảy dài trên khuôn mặt cô. Mắt cô đỏ hoe. Nước mắt lăn đều trên mặt, dường nhưkhông thể nào ngăn được. Từng giọt nước mắt của cô như đang rơi trong tim tôi, làmtôi thấy vô cùng thương cảm, vô cùng hối hận. Bỗng nhiên tôi thấy lòng mìnhnặng trĩu và buồn vô cùng.

Lớp học bỗng yên lặng nhưtờ. Tất cả đều cúi đầu không dám nhìn vào mắt cô Vu.

Cô Vu đang cố gắng kiềmchế không khóc nữa, miệng mở ra như định nói điều gì đó. Nhưng sau đó cô lắcđầu và mím môi lại. Cô không nói gì, gấp sách vở cho vào cặp rồi quay người đira khỏi lớp.

Từ đó trở đi cô Vu nghỉdạy. Nghe nói trong ba lớp cô dạy, có tất cả một trăm năm mươi học sinh thì cónhững một trăm dấu tích vào ô đánh giá “Kém”.

Tôi nghĩ lại tiết họccuối cùng đó, nghĩ lại khuôn mặt đầy nước mắt của cô trên bục giảng hôm đó, rồinghĩ đến mẹ già và đứa con gái của cô: Cuộc đời con người là như thế đấy, đằngđẵng và đau khổ. Chúng ta đều như vậy!