Chương 563: Phía Bắc thành Sơn Tây
Tại mặt trận phía Bắc huyện Sơn Tây, Đoàn Kính Chí điều thêm 3000 quân bộ kị và Song thủ pháo do Giả Thực chỉ huy tiếp ứng Tôn Toàn Hưng đánh sang bờ Nam sông Tích Lịch. Thượng nguồn sông Tích Lịch bắt nguồn từ dãy núi Vua, một số hồ lớn ở phía Bắc huyện Sơn Tây và cả sông Xích. Tuy nhiên, từ Xích Giang không thể đi thuyền lớn vào thượng nguồn sông Tích Lịch do có vài đoạn lòng sông hẹp và cạn. Bởi vậy Tôn Toàn Hưng tổ chức cho ba đạo quân vượt sông ở một khúc sông hẹp cùng một lượt bằng bè tre.
Lý Quang Minh, Bố Giáp và cha con họ Cao điều quân ứng chiến. Đặc biệt, Lý Quang Minh, Cao Quang Chương và Bố Giáp sử dụng 500 khẩu pháo đá các loại đặt lùi sâu nhả đạn từng loạt khiến ba đạo quân của Tôn Toàn Hưng không thể đặt chân lên bờ. Tôn Toàn Hưng đổi chiến thuật, một mặt sai quân, bắt hàng nghìn dân chặt tre làm cầu phao. Dựa vào việc trước khi rút quân, Lý Quang Minh đưa dân Thượng Sơn sang sông trước. Tôn Toàn Hưng dùng chính những người dân bắc cầu phao làm lá chắn sống khiến Lý Quang Minh gặp khó khăn, không dám hạ lệnh khai hoả cấp tập. Mặt khác, đội khinh kị của Giả Thực men theo bờ sông tìm những chỗ nước cạn chia thành các toán nhỏ lần lượt băng qua sông vào ban đêm.
Việc Tôn Toàn Hưng dùng dân làm bia đỡ đạn khiến Lý Quang Minh bối rối, nhờ đó đạo tiên phong của Trần Khâm Tộ sang được bờ Nam thiết lập điểm đầu cầu, xua dân đi trước t·ấn c·ông quân Thiên Đức.
Lý Quang Minh và Bố Giáp thay đổi chiến thuật, tập hợp toàn bộ mấy trăm Cự thạch pháo thành một cụm lớn, bắn đạn đá, đạn cháy vọt qua đầu những hàng quân đầu tiên, đồng thời đưa bộ binh trang bị hoả mai chặn trước pháo. Cách phòng thủ này khiến hàng nghìn dân Vạn Xuân làm bia đỡ đạn chạy thẳng về trận địa của Lý Quang Minh, phần lớn thoát nạn, một số bị trúng tiễn của quân phương Bắc khi tháo chạy. Tách được dân ra khỏi địch, Lý Quang Minh nhân cơ hội ấy đốc bộ binh tràn lên truy kích, Trần Khâm Tộ đành phải lui quân về bờ sông nhờ Song thủ pháo yểm trợ và Giả Thực dẫn đội khinh kị đánh thọc sườn khiến Lý Quang Minh phải lui quân về vị trí ban đầu.
Hôm sau trinh sát báo tin, Trần Khâm Tộ bắt hơn nghìn già trẻ đi lẫn trong quân, Lý Quang Minh liền đoán được ý đồ của đối phương bèn rút lực lượng pháo binh về gần thành Sơn Tây th·iếp lập trận địa mới. Lý Quang Minh, Bố Giáp, Phạm Kính Ân và Cao Quang Chương nhận định thành Sơn Tây kiên cố, có hoả khí mạnh, lương thảo dồi dào, nếu Cao Quang Chương, một lão tướng, rút về, quân thủ thành dư sức cầm cự hàng tháng trời mà không hề nao núng. Chưa kể Sư đoàn Sơn Tây hãy còn ở huyện Hát, trường hợp bất lợi, Phùng Hiền lui quân về thành, khi ấy thành Sơn Tây có hàng vạn binh mã trấn giữ, muốn hạ cũng rất khó.
Từ nhận định trên, Cao Quang Chương bàn giao ngựa, rút quân về bảo vệ trận địa pháo gần thành Sơn Tây.
Theo ý kiến của Phạm Kính Ân, Lý Quang Minh và Bố Giáp lui quân về hướng Đông, tận dụng địa hình phức tạp, nhiều đồi núi của huyện Sơn Lăng, phân tán lực lượng thành các đại đội độc lập cơ động đeo bám, tổ chức mai phục, tập kích vào sườn phải đại quân của Tôn Toàn Hưng, Trần Khâm Tộ và Giả Thực.
Sở dĩ Lý Quang Minh hưởng ứng nhiệt thành ý kiến của Phạm Kính Ân, rút quân về hướng Đông bên cạnh địa hình thuận lợi cho các cuộc tập kích còn phòng trường hợp Đỗ Thục điều binh vây thành Sơn Tây. Nếu điều đó xảy ra, Lý Quang Minh và Bố Giáp với 3000 binh mã trong tay sẽ đánh tập hậu, khiến kế hoạch hãm thành đổ bể. Hơn nữa, Lý Quang Minh và Bố Giáp muốn đòi lại món nợ trước đó với quân Đỗ Động Giang.
Nhằm rút quân thuận lợi, suốt đêm hôm ấy Lý Quang Minh, Bố Giáp cho quân nổ súng chỉ thiên trong doanh và tổ chức vài đợt t·ấn c·ông nhỏ lẻ về phía Trần Khâm Tộ. Trần Khâm Tộ chờ trời tảng sáng đốc binh tràn lên t·ấn c·ông nhưng chỉ còn hai quân doanh với cột kèo trơ trọi. Trần Khâm Tộ lấy làm băn khoăn, có đôi chút lúng túng không vội đốc binh truy kích vì chưa rõ ý đồ của đối phương và cũng chưa biết đuổi theo hướng nào. Bọn Tĩnh Mịch Thiền sư bắt được một số người già chạy loạn, họ đều khai rằng quân Thiên Đức rút về thành Sơn Tây. Tĩnh Mịch Thiền sư dẫn toán khinh kị đuổi theo, chạm trán với cha con họ Cao chặn hậu buộc phải quay lại báo tin cho Trần Khâm Tộ.
Trần Khâm Tộ làm tiên phong, Tôn Toàn Hưng ở trung quân, Giả Thực chia khinh kị bảo vệ hai bên sườn tiến quân, mặc sức c·ướp b·óc các làng mạc trên đường về thành Sơn Tây. Trên đường tiến quân, Trần Khâm Tộ phát hiện một số Cự thạch pháo bị phá bỏ ven đường nên càng tin đại quân đối phương rút về thành. Thứ nữa, quân tiên phong của Trần Khâm Tộ liên tục bị cha con họ Cao đặt các toán binh mai phục, dùng Hoả pháo liên hoàn bắn vài loạt lựu đạn trước khi phá bỏ, rút chạy. Giả Thực phái khinh kị đuổi theo nhằm bắt sống nhưng không đạt được ý định bởi cứ cách một quãng chừng hơn kém 1 dặm lại có vài binh sĩ, gồm cả nữ nhân sử dụng Hoả pháo liên hoàn bắn chặn. Trước tình hình đó, Trần Khâm Tộ đưa mấy khẩu Song thủ pháo đi trước đội hình, bắn phá dọn đường, nhắm vào các vị trí nghi ngờ có mai phục.
Trần Khâm Tộ phái Tĩnh Mịch Thiền sư đưa quân thám thính vượt lên trước đội hình dò la. Tuy vậy, Tĩnh Mịch Thiền sư không dám bỏ xa đội hình chính vì thảng hoặc lại nghe t·iếng n·ổ đanh gọn vang lên ở đâu đó. Chỉ hơn chục dặm đường trinh sát, Tĩnh Mịch Thiền sư thiệt hàng chục thuộc hạ. Bởi vậy gã sư hổ mang thay vì chia quân thám thính lại tụ thành một đội, giữ khoảng cách 3 dặm với quân tiên phong và khẳng định với Trần Khâm Tộ đại quân Thiên Đức đã rút về thành Sơn Tây nên đặt các toán quân chặn hậu. Tĩnh Mịch Thiền sư cũng khẳng định mặt Bắc thành Sơn Tây từng tan hoang, Trần Khâm Tộ t·ấn c·ông mặt ấy chắc chắn đắc lợi.
Chiều muộn, Trần Khâm Tộ dừng quân hạ trại gần cánh đồng nơi Đông Chinh vương t·ử t·rận. Tĩnh Mịch Thiền sư đem chuyện cũ kể với Trần Khâm Tộ, không quên đề cao tấm lòng nhân đức, một lòng chống Thiên Đức của Đông Chinh vương. Trần Khâm Tộ cảm khái liền cùng Tĩnh Mịch Thiền sứ đến cánh đồng thắp mấy nén hương bái vọng. Bọn Tĩnh Mịch Thiền sư và đám thuộc hạ cho Trần Khâm Tộ là tướng có lòng nhân.
Trống canh Tư vừa điểm, Lý Quang Minh, Bố Giáp, Trương Ma Nị, Phạm Kính Ân, anh em họ Giáp, Nùng Dân Chính, Trần Ứng Long… nhất loạt dùng Hoả pháo liên hoàn và Cự thạch pháo ném đạn nổ tập kích sườn phải đội hình trung quân của Tôn Toàn Hưng. Ngay sau đó, các đại đội xung phong khỏi vị trí ẩn nấp tràn vào đội hình khinh kị bảo vệ sườn phải đội hình chính. Cuộc tập kích của đội quân hàng nghìn người với lựu đạn, hoả mai và nỏ Liên châu diễn ra vô cùng ác liệt. Tôn Toàn Hưng lo đối phương đánh vào trung quân bèn hạ lệnh Song thủ pháo, Cự thạch pháo bắn trùm lên vị trí đóng quân của đôi khinh kị. Lý Quang Minh phóng hoả, rút quân mau lẹ, đem theo gần 200 chiến mã. Giả Thực đưa đội khinh kị bên sườn trái đến tiếp ứng thì đã muộn. Trần Khâm Tộ tung quân tiên phong truy kích bọn Lý Quang Minh nhưng trời tối, các đội truy kích vấp phải các đơn vị mai phục đành phải thu quân chờ trời sáng.
Giả Thực lệnh kiểm đếm binh mã sau trận tập kích, binh sĩ bẩm báo có gần 500 quân khinh kị t·ử t·rận, hơn 300 b·ị t·hương, hơn bốn chục người b·ị b·ắt đi, trong đó có phó tướng khinh kị Thôi Luyện. Tôn Toàn Hưng biết con số thiệt hại thì thất kinh bởi trận tập kích chỉ diễn ra trong khoảng một tuần trà. Tôn Toàn Hưng tận mắt thấy thây người ngựa nằm la liệt, v·ết t·hương không ngừng rỉ máu. Sáng hôm sau, phân nửa số binh sĩ b·ị t·hương cũng t·hiệt m·ạng do không cầm được máu. Nhìn chung các v·ết t·hương đều do mảnh kim loại sắc nhọn găm sâu vào cơ thể.
Lần ngược về nơi quân Thiên Đức tập kích, Giả Thực phát hiện các binh sĩ bố trí cảnh giới vòng ngoài đều bị cắt cổ. Trước đó Tôn Toàn Hưng đã nhắc Giả Thực đề cao cảnh giác vì quân Thiên Đức đã nắm được cách thức liên lạc vào bên đêm của các tổ cảnh giới vòng ngoài. Giả Thực không báo cáo điều này với Tôn Toàn Hưng vì sợ trách tội chểnh mảng, chủ quan, khinh địch.
Do thiệt hại lớn, Tôn Toàn Hưng không vội cho đại quân tiến về thành Sơn Tây. Thay vào đó, cử bọn Tĩnh Mịch Thiền sư dẫn binh tiền trạm cho quân tiên phong của Trần Khâm Tộ đi trước. Đoàn Kính Chí hay tin Tôn Toàn Hưng bị phục kích thiệt hại phân nửa đội khinh kị thì chửi mắng om sòm nhưng cũng điều 500 khinh kị ở Giao Châu hành doanh bổ sung cho Tôn Toàn Hưng.
Sau hơn 1 tháng ở đất Giao Châu, Đoàn Kính Chí t·hương v·ong 3000 quân có lẻ, chưa kể một số khác không hợp thuỷ thổ lăn ra ốm. Giao Châu hành doanh đặt tại kẻ Đối hiện chỉ còn 3000 tinh binh và thương binh cùng quân sĩ đau ốm.
Đoàn Kính Chí dùng bồ câu và thám mã chạy trạm chuyển tin xin thêm tiếp viện 2000 quân thuỷ bộ. Do đã báo toàn quân để tâm nên một trong số chim câu đem thư của Đoàn Kính Chí rơi vào tay Bùi Thị Xuân. Biết quân tiếp viện chỉ có 2000 và thời gian ém quân đã quá lâu, Bùi Thị Xuân bàn với Trần Quang Diệu và Trịnh Tú, cùng hạ quyết tâm tiêu diệt quân tiếp viện bằng lực lượng áp đảo.
Hạ tuần tháng 5, đạo quân tiếp viện theo đường thuỷ bị Bùi Thị Xuân và Trịnh Tú chặn đánh ở Trấn Yên. Trần Quang Diệu và Kiều Quân Kỷ chỉ huy thổ binh khoá đuôi quân tiếp viện, sử dụng hàng trăm bè tre, mỗi bè đều có chất nổ, chèo xuôi dòng. Đến lúc áp sát đối phương, thổ binh điểm hoả rồi nhảy xuống sông lặn mất dạng. Do lực lượng chặn đánh đông hơn, hai bờ sông đặt thần công cỡ nhỏ bắn xẻ tà, đuôi lại bị khoá, 2000 quân tiếp viện cho Đoàn Kính Chí mau chóng giơ tay xin hàng khi. Bùi Thị Xuân thắng to, bắt giữ gần 2000 tù binh giao Trần Quang Diệu áp giải về Vĩnh Yên.
Nói về bọn Lý Quang Minh vô tình bắt được phó tướng khinh kị Thôi Luyện, một tù binh giá trị và hắn bị khai thác triệt để. Thôi Luyện vốn là tướng kị binh Vân Nam nên đã cung khai mọi điều hắn biết. Nhờ đó Lý Quang Minh biết được binh mã ở Giao Châu hành doanh song vẫn bán tín bán nghi. Đến khi trinh sát báo tin Đoàn Kính Chí chỉ phái chừng 500 khinh kị tiếp viện cho Tôn Toàn Hưng, Lý Quang Minh mới tin lời khai của Thôi Luyện là thực bèn để Bố Giáp tiếp tục đeo bám đại quân của Tôn Toàn Hưng quấy phá. Sau đó, Lý Quang Minh dẫn quân thuộc quyền trang bị nhẹ ngược lên kẻ Đối t·ấn c·ông Giao Châu hành doanh với nhiều mục đích.
Trung đoàn 3 Sơn cước không đem thần công trong đội hình, song điều đó chẳng quan trọng. Lý Quang Minh không chủ trương t·ấn c·ông Giao Châu hành doanh, ban ngày cho ém quân, ban đêm nổ súng khua chiêng, tổ chức mai phục, chặn đánh các toán binh tuần tiễu. Việc một đạo quân Thiên Đức áp sát Giao Châu hành doanh quấy phá ngày đêm khiến Đoàn Kính Chí phải gấp rút gọi Giả Thực rút 1000 khinh kị vây hãm thành Sơn Tây về phòng thủ. Giả Thực tổ chức các đội kị bộ lùng sục xung quanh Giao Châu hành doanh nhưng không gặt hái được kết quả do không dám điều binh mã đi xa bản trại quá 8 dặm bởi không nắm được binh lực của đối phương nhiều ít bao nhiêu. Lý Quang Minh vì thế giam chân được Đoàn Kính Chí một thời gian.