Nguồn: MT

Thẩm Các cười lạnh nói:

• Trương Tu Soạn không đợi được đến lúc vào Quốc Tử Giám rồi mới cùng ta biện luận sao, không phải là quá vội vàng sao.

Trương Nguyên thản nhiên nói:

• Thẩm thị lang học Phật nhiều năm, ta cũng uyên thâm không kém, lẽ nào ta không thể đàm luận nổi Phật pháp hay sao, Thẩm thị lang từ xa ngàn dặm đến chỉ vì buổi biện luận thôi sao?

Thẩm các nghẹn họng, y muốn đuổi hội sĩ Jesus đi, cấm đoán Thiên Chúa Giáo vốn đã có tư tâm chính trị rồi, y là muốn mượn chuyện này để nổi danh, tranh được chút tiếng tăm để có thể thuận lợi vào kinh làm quan, lúc này bị Trương Nguyên nắm gáy, cho dù ngươi am hiểu Phật pháp thì ta cũng chấp hết, chỉ một kích nhè nhẹ vào điểm yếu hại thì kẻ có tư tâm tạp niệm như Thẩm Các liền gục không dậy nổi rồi, miễn cưỡng nói:

• Ta thân là Nho thần tham gia biện luận lần này, Liên Trì đại sư mới là người có thể dùng Phật pháp để tranh biện với Thiên Chúa giáo.

Trương Nguyên nói:

• Thì ra là vậy.

Hắn nhìn xung quanh rồi nói:

• Khải Đông tiên sinh vẫn chưa đến ư?

Vừa dứt lời đã thấy một chiếc xe ngựa chạy đến, người bước ra từ trong xe chính là Lưu Tông Chu, trả tiền cho phu xe xong liền một mình bước đến trước cửa Quốc Tử Giám, so với lúc lần đầu Trương Nguyên gặp ông ấy cưỡi lừa trên cầu Việt Vương ba năm trước không khác biệt mấy, vẫn an phận, lạc quan, cương trực lại cổ hủ.

Mấy người đồng hương Trương Nguyên và Trương Đại, Nghê Nguyên Lộ cùng nhau bước tới bái kiến Lưu Tông Chu, Lưu Tông Chu nhìn Trương Nguyên, nghiêm túc nói:

• Trương Giới Tử, bốn năm trước ở chùa Đại Thiện ngươi muốn bái ta làm thầy, ta muốn ngươi trước năm hai mươi tuổi không tham gia khoa cử nhưng ngươi không chịu, nói Tả Truyền có ba sự nghiệp bất hủ: lập đức, lập công, lập ngôn. Ngươi muốn lập công, hiện đã đề tên bảng vàng, đã thỏa mãn tâm nguyện, mà lập công chính là tuyên truyền “Băng hà thuyết”, dung túng Thiên Chúa giáo mê hoặc thế nhân hay sao?

Trương Nguyên không hề tức giận nơi:

• Khải Đông tiên sinh nên xem qua “vạn ngôn đình sách” của học trò đã, học trò chỉ tuyên truyền thuyết dòng sông băng thôi ư? “Băng hà thuyết” chỉ là vì cứu tế phòng mất mùa mà thôi.

Quốc Tử Giám tế tửu Chu Quốc Trinh nói:

• Chư vị đều đến đại môn Thái Học đợi đi, Hoàng thái tử điện hạ sắp tới rồi.

Bởi vì Hoàng thái tử Chu Thường Lạc muốn tới Quốc Tử Giám nghe lần tranh luận lớn này, cho nên từ Tế tửu Chu Quốc Trinh đến quan viên của Quốc Tử Giám không ai dám chậm trễ, mấy ngày trước đã tiến hành tuần tra kiểm tra toàn bộ Quốc Tử Giám rồi, ngoại trừ giáo quan và giám sinh ra, còn lại những nhân viên không có phận sự đều không được ở trong giám. Sáng sớm ngày mười lăm tháng mười một lại lệnh cho sai dịch tụ tập lại dọn dẹp sạch sẽ toàn bộ tuyết đọng ở bậc cửa, dọc đường đi tới Di Luân đường, lại điều hai trăm quân sĩ từ Binh Mã Ti ở Đông thành, Bắc thành đến đây để tăng quân bảo vệ, Giám thừa và các Đường giám quan đang đốc thúc các nhóm giám sinh xếp thành hàng chờ.

Quốc Tử Giám ở Bắc Kinh quy mô lớn hơn nhiều so với Quốc Tử Giám ở nơi gà gáy như Nam Kinh, rộng hơn trăm mẫu, khi nhiều nhất là có hơn một vạn ba ngàn giám sinh, chuẩn quy chế, đầy nhân văn, trước đó chưa từng có. Nhưng từ năm Gia Tĩnh tới nay, ở Nam giám, Bắc giám giám sinh tới làm việc học tập đã giảm bớt qua từng năm, cho tới giờ trong danh sách giám sinh của Bắc giám chưa đến bảy ngàn người. Trung tuần tháng mười một, đại bộ phận giám sinh tỉnh ngoài đã hồi hương, nhưng vẫn còn hơn một ngàn giám sinh ở lại trong giám, rất nhiều giám sinh mong chờ lần tranh luận này, có vài giám sinh hiếu học còn mua một số bộ sách tây học như "Kỉ hà nguyên bản", "Y tác ngụ ngôn " để nghiên cứu, nghiên cứu Tây học đã thành một trào lưu.

Gần đây trong Quốc Tử Giám còn có một lời đồn đại thế này, nói là tân khoa Trạng Nguyên Trương Nguyên có được năng lực ghi nhớ siêu phàm khi nghe là do phương Tây đại nho Matteo Ricci truyền thụ. Matteo Ricci có một loại phương pháp nhớ gọi là "Cung trí nhớ", lúc trước trí nhớ phi phàm này của Matteo Ricci đã khuất phục không ít quan thân, một quyển sách mấy trăm chữ, câu nói trúc trắc mà Matteo Ricci xem một lần có thể đọc thuộc được mà hơn nữa còn đọc làu làu. Matteo Ricci tuyên bố đây cũng không phải là thiên phú, mà là năng lực có thể đạt được thông qua luyện tập bằng phương pháp "Cung trí nhớ", điều này có sức hấp dẫn rất lớn với đám giám sinh, bởi vì ai cũng hy vọng bản thân mình có được bản lĩnh đã nhìn qua là không quên, đọc sách, khoa khảo cũng không cần lao lực như vậy. Trương Nguyên mười chín tuổi trúng Trạng Nguyên, Hàn Xã xã viên có mười người được đề tên trên bảng vàng, vì thế còn có lời đồn đại gán ghép liên hệ giữa sự thành công trong khoa cử của Trương Nguyên và Hàn Xã với phương pháp luyện trí nhớ của Matteo Ricci, nhóm giám sinh hiếu kỳ không thể ngăn tâm lí bồng bột, không sợ lạnh xếp hàng hai bên ngay tại đường đi từ Thái Học môn đến Di Luân đường chờ hoàng Thái Tử và các quan viên tham gia tranh luận đến.

Giờ Tỵ sơ khắc, chúng quan ở Chiêm sĩ phủ, Hàn Lâm Viện cùng với Thẩm các, Liên Trì đại sư đi cùng với Tế tửu Chu Quốc Trinh tới tụ tập ở Hiền môn, trước cửa Thái Học môn nghỉ chân, Đông cung đã có nội quan đến truyền lời khoảng giờ Tý nhị khắc Hoàng Thái Tử sẽ tới Quốc Tử Giám.

Từ Thái học môn đến sân trước của Di Luân đường dài bốn mươi ba trượng, hơn một ngàn giám sinh xếp hàng hai bên chỉnh tề, phát ra âm thanh rì rào rất nhỏ trầm thấp, đó là nhóm giám sinh khe khẽ nói nhỏ, bọn họ nhìn thấy Trương Nguyên mặc quan phục in hình hạc trắng, thiếu niên tuổi đôi mươi mà đã là quan lục phẩm, thật làm cho người ta hâm mộ.

Trời âm u, tuyết lại bắt đầu rơi, giờ Tỵ nhị khắc, Đông cung lừng lẫy đi tới, Yến Sơn vệ, Vũ Lâm vệ, cận vệ Đông cung vây quanh xe ngựa của Hoàng thái tử và Hoàng trưởng tôn đi vào Quốc Tử Giám. Hoàng thái tử Chu Thường Lạc và Hoàng trưởng tôn Chu Do Hiệu xuống xe trước Thái Học môn, chúng quan và đám giám sinh bái kiến. Trương Nguyên thấy bộ dạng trắng trẻo mập mạp của Chu Thường Lạc trông có vẻ già hơn so với ba tháng trước khi hắn cùng Chu Diên Nho đối chất ở Văn Hoa điện, nghĩ thầm rằng Trịnh quý phi tặng tám mỹ nữ, tặng bánh cam lộ ăn thường xuyên, "hai tám giai nhân giống như thanh trường kiếm bên hông chặt đầu kẻ ngu" . Chu Thường Lạc cứ tiếp tục thế này, thân thể nhất định sẽ suy sụp, chuyện phòng the, ngay cả Vương An người bạn lớn của Thái tử cũng không khuyên can được sao?

Tiến vào giữa Di Luân đường là Quảng đường, quảng đường có tường ấm và đất ấm nên ấm áp như mùa xuân. Bên trên treo sắc dụ ngũ thông của thái tổ Cao Hoàng đế, Chu Thường Lạc quỳ xuống ngay dưới sắc dụ, Chu Do Hiệu quỳ đằng sau, đợi chúng quan làm lễ xong, Chu Thường Lạc lệnh ban thưởng ghế ngồi cho Liên trì đại sư tuổi cao, còn lại quan viên không được ngồi, cũng không cần quỳ, đứng tranh luận, lại ân chuẩn cho bốn văn lại phụ trách ghi chép lại nội dung tranh luận có thể ngồi ghi chép.

Chiêm sĩ phủ do phủ thừa Tiền Long Tích dẫn đầu gồm học sĩ, thứ tử, dụ đức, tán thiện tổng cộng mười sáu tên quan viên. Hàn Lâm Viện do Quách Sướng cầm đầu gồm học sĩ, thụ độc, thị giảng, tu soạn, biên tu, kiểm thảo cũng là mười sáu người, ngoài ra còn có mười hai quan viên của Quốc Tử Giám và bốn thầy tu Tây Dương. Tiền Long Tích và Quách Sướng lần lượt bẩm báo cho Hoàng thái tử công việc cần chuẩn bị cho lần tranh luận lớn này, Hoàng thái tử bèn nói:

• Từ xưa đế vương cai trị đất nước, tôn trọng đạo nho, lại khai sáng thêm đạo Phật, khuyên con người làm việc thiện, phương Tây viễn thần đến Đại Minh ta truyền bá Ki tô giáo đã vài chục năm, gần đây chợt nảy ra tranh cãi, Nam Kinh sĩ luận phản đối, Thẩm các Thị lang chủ trương gắng sức đuổi thầy tu đi, nghiêm cấm Ki tô giáo, nhưng Chiêm sĩ phủ tả tán thiện Từ Quang Khải lại biện hộ cho Ki tô giáo, bên nào cũng cho là mình phải, thần cung có nghe thấy. Xưa kia Đường Thái Tông hỏi Ngụy Trưng "Người làm chủ như thế nào là công minh như thế nào là đen tối?" Ngụy Trưng đáp "Lắng nghe thì là công minh thiên vị thì là đen tối " hơn nữa phản biện lại nghi ngờ. Từ xưa cũng đã từng có tranh luận về muối và sắt giữa Tây dương và người Hán, đại thần nam triều không muốn bàn luận, trong các cuộc tranh luận lớn, với quan điểm này, Hoàng đế lệnh cho các quan của chiêm sĩ phủ, Hàn Lâm Viện vào ba ngày mười lăm, mười sáu, mười tám tháng này lắng nghe hai bên và chất vấn ba vòng, để dẹp thị phi. Bây giờ Nam Kinh Lễ Bộ Thẩm Thị lang sẽ đệ trình.

Bốn văn lại thoăn thoắt ghi chép cực kỳ nhanh, sau khi biện luận xong, bốn bản ghi chép này sẽ được đối chiếu chứng nhận với nhau, hợp thành một bản giao do Tiền Long Tích và Quách Sướng thẩm định, rồi sẽ trình lên cho Hoàng đế ngự lãm.

Thẩm các liền đứng ra, thi lễ với Hoàng thái tử trước, đứng lên nói:

• Bỉ chức nghe rằng đế vương cai trị đất nước vốn lấy nho học làm kỷ cương, giữ gìn kỷ cương để thưởng và phạt, khuyên dân làm việc thiện sửa thói ác, không vì việc khác thường mà thay đổi, một đạo đồng tâm, lấy chính nhân tâm để duy trì gốc rễ của đất nước. Thái tổ Cao Hoàng đế có tầm nhìn xa trông rộng, cửu lưu suất chức, tứ di đến vương, mà còn ân cần cho địch dự phòng. Năm chư tổ Huấn giảng giải sách, tất cả cống vật nổi tiếng của các nước, nhiều vô số, thời gian chịu trách nhiệm cống nạp, khảo sát là chức vụ của chủ khách ti, những cái khác không phải khám xét, lại có luật qua cửa khẩu, có luật đối chất gian tế.